طوفان گرد و غبار؛ دود خشکی دریاچه ارومیه به چشم اردبیل رفت

به گزارش خبرنگار آینه خبر، این طوفان گرد و خاک که در ۲۱ مهر ۱۴۰۴ به اوج خود رسید، منجر به انتشار هشدارهای بهداشتی برای گروه‌های حساس از جمله کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های تنفسی شد. سرپرست اداره کل محیط زیست استان اردبیل نیز در اطلاعیه‌ای بر مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه تأکید و راهکارهای ایمنی را تشریح کرد.

منشاء داخلی گرد و غبار: فاجعه زیست محیطی دریاچه ارومیه

بر اساس تحلیل ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار، منشاء اصلی این ریزگردها، کانون‌های داخلی و به‌طور خاص بستر خشک شده دریاچه ارومیه عنوان شده است. این دریاچه که تا سال ۱۴۰۴ بیش از ۹۰ درصد مساحت خود را از دست داده، به یکی از اصلی‌ترین کانون‌های تولید ریزگردهای نمکی و سمی در منطقه تبدیل شده است.

بادهای جنوبی، این ذرات معلق خطرناک را از چهار کانون اصلی ریزگرد در حاشیه دریاچه ارومیه جدا کرده و به سمت استان‌های شمال غربی از جمله اردبیل منتقل می‌کنند. این پدیده نه تنها سلامت عمومی را به مخاطره می‌اندازد، بلکه باعث تشکیل طوفان‌های محلی و فرسایش شدید خاک در ۷۰ درصد از حوضه آبریز دریاچه شده است.

عوامل تشدید بحران: از خشکسالی تا توسعه ناپایدار

خشکسالی و کاهش بارش‌ها تنها بخشی از دلایل این فاجعه زیست محیطی هستند. کارشناسان، توسعه بی‌رویه کشاورزی، به ویژه احداث باغات انبوه سیب در حوضه آبریز، و همچنین احداث بیش از ۹۰ سد بر روی رودخانه‌های تغذیه‌کننده دریاچه را از عوامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه می‌دانند.

این توسعه ناپایدار با برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی همراه شده و منابع آبی منطقه را به سمت تولید محصولات آب‌بر و صادراتی سوق داده است. نتیجه این سیاست‌ها، نابودی دریاچه ارومیه و انتقال عواقب آن به شکل طوفان‌های نمکی به استان‌های همجوار مانند اردبیل بوده است.

راه حل: مدیریت یکپارچه و احیای دریاچه

برای جلوگیری از تکرار این بحران، کارشناسان بر لزوم مدیریت یکپارچه منابع آب در سطح حوضه آبریز و اجرای برنامه‌های احیای پایدار دریاچه ارومیه تأکید دارند. بدون یک عزم ملی و تغییر در سیاست‌های کلان آبی، ادامه این روند می‌تواند پیامدهای غیرقابل جبرانی برای کل منطقه شمال غرب کشور به همراه داشته باشد.