کَلْوَز در فرهنگ عامیانه آذربایجان

کَلْوَز: هفده روز مانده به آخر پاییز را کَلْوَز می گویند. به باور نیاکان، پیشینیان و مردم مناطق اجارود، مغان، اردبیل، مشکین، خلخال، کیوی، نمین و مناطق آذربایجان و… ، اگر در کلوز برف ببارد؛ این برف تا عید باقی می ماند.

در تقویم فولکلور این مناطق ۱۷ روز مانده از پاییز کلوز آغاز می‌شد و در واقع با کلوز گفته می‌شد که زمستان آغاز می‌شود و مردم این مناطق معتقدند که هفده روز مانده به فصل دیگر، شروع فصل جدید است، به عنوان مثال هفده روز مانده به زمستان “کلوز” و هفده روز مانده به فصل بهار “وعده یئلی” آغاز می‌شود.

در گذشته در بین اهالی این مناطق ضرب‌المثل و اشعاری عامیانه رواج داشت که برخی‌ها در خصوص ایام کلوز اینگونه می‌گفتند «کلوزده باغلیان، وعده یئلینده آچار» و یا «کلوز گیردی قیش گیردی، کلوز چیخدی، قیش چیخدی» و اگر سیری در آئین و سنن این خطه در مناسبت‌های مختلفی داشته باشیم نظیر این اشعار بیشتر به چشم خواهد خورد.

هوا در این شرایط سرد و زمستانی سخت در پیش خواهد بود. اگر در کلوز برف تا اول چلّه بزرگ نبارد، پیش بینی می کنند که زمستان ملایم بوده و برف های باریده شده مدت زمان زیادی بر روی زمین باقی نخواهد ماند.

پیشینیان از سیزدهم آذر به بعد یعنی ۱۷ روز مانده از پاییز را «کلوز» (بر وزن مرکز) می نامند‌ و بر این باورند در این برهه از پاییز در اغلب سالها برف و سرمای شدید بر منطقه حاکم میشود. به اعتقاد نیاکان و سالخوردگان ما در صورت بارش برف در کلوز برودت و یخبندان طی زمستان و تا پس از عید در منطقه ماندگار میشود.

در این مناطق فصل زمستان از یک تقسیم‌بندی منظم و زیبا برخوردار بوده و عمدتا مردم این خطه زمستان را به مراحل کلوز (بویوک چیلله، چله بزرگ)، چارچار یا کرد اوغلی (چله کوچک یا چیلله بئچه)، کولاک پیرزن (قاری ننه نین دوه‌سی‌نین قیزماسی) تقسیم‌بندی می‌کنند./صبح امروز